Son illər ölkəmizdə aşıq sənətinin qorunması, gələcək nəsillərə ötürülməsi, araşdırılması, inkişaf etdirilməsi, gənclərin bu sənətə istiqamətləndirilməsi yönündə dövlət tərəfindən mühüm işlər görülür. Sözsüz ki, bu işlərin ardıcıl və sistemli şəkildə aparılmasında Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Görülən işlər, əldə olunan uğurlar və reallaşdırılacaq layihələr barədə birliyin sədri, Əməkdar Elm Xadimi Məhərrəm Qasımlı geniş müsahibə verib. Müsahibəni təqdim edirik.
- Məhərrəm müəllim, yola salmağa hazırlaşdığımız bu il Aşıqlar Birliyi üçün hansı əlamətdar hadisələrlə yadda qalacaq?
- Bu il birliyimiz üçün uğurlu olub. Qısa müddətdə, Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin həm sənət, həm də təşkilat həyatında ciddi uğurlara imza atmışıq. İlk növbədə birlik yeni və geniş bina ilə təmin olundu. Bu, kollektivi çox sevindirdi. Eyni zamanda, Prezident İlham Əliyev tərəfindən altı ustad aşığa “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adları verildi. Hazırda birliyin üzvü olan dörd aşıq Prezident təqaüdçüsü, təqribən 20-dən yuxarı aşığımız isə Əməkdar Mədəniyyət İşçisidir. Bütün bunlar Azərbaycan dövlətinin, ictimaiyyətinin aşıq sənətinə olan mehri-məhəbbətinin və diqqətinin göstəricisidir. Son illərdə sözün həqiqi mənasında milli-mənəvi dəyərlərimizə, o cümlədən də aşıq sənəti ilə bağlı olan tarixi dəyərlərimizə ölkəmizdə böyük həssaslıqla yanaşılır və qayğı göstərilir. 2009-cu ildə aşıq sənəti Azərbaycan xalqına məxsus bir inci kimi dünya sənət şedevrləri sırasında - UNESCO-nun qeyri-maddi-mədəni irs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edildi. Bu Azərbaycan dövlətinin, Azərbaycan Prezidentinin, o cümlədən də UNESCO-nun və ISESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın çox böyük diqqət və qayğısı nəticəsində baş verdi. Bundan sonrakı dövrdə aşıqlarımızın Parisdə konsertlərinin keçirilməsi, xarici ölkələrə qastrollar, xarici festivallarda iştirakı və beynəlxalq aşıq festivallarının Bakıda təşkili ənənə halını aldı. Bildiyiniz kimi, 2011-ci və 2013-cü illərdə ölkəmizdə beynəlxalq aşıq festivalları keçirilib. Hazırda üçüncü festivala hazırlıq işləri görülür. Bununla yanaşı, Dövlət Mahnı Teatrında, Heydər Əliyev Sarayında, Filarmoniyada aşıq sənətinə həsr edilən tədbirlər keçirilməkdədir və aşıqların sənət həyatı işıqlandırılmaqdadır. Televiziyada, radioda aşıq sənətinə həsr edilmiş silsilə verilişlər gedir, aşıqların yubileyləri yüksək səviyyədə qeyd olunur. Bütün bunlar deməyə tam əsas verir ki, heç vaxt indiki qədər dövlət tərəfindən bu sənətin daşıyıcılarına belə bir diqqət və qayğı göstərilməyib. Baxın, bizim aşıqlarımız nə zaman mahnı ifa edirlərsə, mütləq Azərbaycan milli kimliyini diqqət önünə çəkirlər. Oktyabrda müstəqilliyimizin bərpasının 25 illiyinə həsr olunmuş böyük dövlət konserti keçirdik. Tədbirdə təqribən 60-dək üzvümüz, aşıq qrupları, sazçı qızlar qrupu iştirak etdi və Azərbaycanın müstəqillik yolunda keçdiyi uğurları, qazanılan nailiyyətləri tərənnüm edən mahnılar ifa olundu. Bu konsertə Türkiyə, İran və Gürcüstandan da qonaqlar dəvət etmişdik. Bütün bunlarla yanaşı, yola salmağa hazırlaşdığımız ildə aşıqlarımız bir sıra xarici ölkələrdə festivallarda iştirak edib. Belə ki, 12 aşığımız birliyin sədr müavini Məhəmmədəli Məşədiyevin rəhbərliyi ilə Rusiyada beynəlxalq folklor festivalına qatılıb. Müxtəlif bölgələrdən ən seçmə aşıqların, həmçinin Şirvan aşıqlarının Zaqrebdə, Xorvatiyada da böyük konsertləri keçirilib. Az müddət əvvəl üzvlərimiz Türkiyənin Bolu şəhərində “Koroğlu” festivalında iştirak etdi. Eyni zamanda, bir neçə ay bundan əvvəl mən və birliyin beynəlxalq məsələlər üzrə katibi Sənubər Bağırova Fransada beynəlxalq konfransa qatıldıq. Orada da əyani şəkildə Azərbaycan aşıqları çıxış etdilər. Belə baxanda hər gün sənətimizin həyatı ilə bağlı qaynar iş getməkdədir. Beynəlxalq festivallarla yanaşı, aşıqlarımız ölkəmizdə təşkil olunan bütün mühüm konsertlərdə çıxış edirlər. Mən və regionlar üzrə katiblərimiz tez-tez bölgələrdə oluruq, müəyyən işlər görülür. Bu il Gədəbəydə böyük bir aşıq müsabiqəsi keçirdik. Müsabiqədə yer tutanlara həm diplomlar, həm də pul mükafatları verildi, saz bağışlandı. Bu istiqamətdə işlərimizi növbəti ildə də davam edəcəyik.
- Müasir və istedadlı gənclik daha çox yeni janrlara üstünlük verir. Bu baxımdan gənc istedadları aşıq sənətinə necə cəlb edirsiniz?
-Gənclərə ayrıca diqqət göstəririk. Çünki bu sənətin gələcəyi onların əlindədir. Bu il artıq bütün bölgələrdə istedadlı gəncləri müəyyənləşdirib, toplayıb, onların ifalarını yazıya, lentə aldıq. Təqribən 25 gənc ifaçı aşıqdan söhbət gedir. 35 yaşına kimi aşıqlarımızın ifalarından ibarət bir disk buraxıldı və yaxın vaxtlarda onun təqdimatını keçirəcəyik.
Azərbaycan Aşıqlar Birliyi bundan sonrakı dövrlərdə təkcə bir çal-çağır təşkilatı kimi görünməyəcək. Bu elmi-mədəni bir qurum kimi, yaradıcılıq mərkəzi kimi fəaliyyət göstərəcək. Yəni, məqsədimiz aşıqlarımızın repertuarının yazıya alınması, qorunması, təbliğ olunması və öyrənilməsidir. Bu istiqamətdə xeyli iş görülüb.
-Bu işlər hansı istiqamətdə aparılır?
-İdarə heyətimizdə xeyli sayda musiqişünas, folklorşünas yer alıb. Biz bu işləri elmi şəkildə, sistemləşdirərək, dövrlərə bölərək, tarixi ardıcıllıqla aparırıq və getdikcə gücləndirəcəyik. Yeri gəlmişkən bir şeyi də etiraf etmək istəyirəm. Bu gün canlı əfsanəmiz olan Əməkdar İncəsənət Xadimi Ədalət Nəsibovun repertuarı yazıya alınmayıb. Bu utancverici haldır. Mən bunu şəxsən bir folklorçu kimi özümə böyük qəbahət hesab edirəm ki, bu vaxtadək Ədalət Nəsibovun repertuarı yazıya alınmayıb. Şübhəsiz ki, bu gün 77 yaşında Ədalət Nəsibov, 40-50 yaşlarındakı səviyyədə, o şövq ilə çala bilməz, fiziki imkanları məhduddur. Onu gənclik şövqü ilə edə bilməz. Amma bütün hallarda əfsanə əfsanədir. Onun repertuarı yazıya alınmalıdı. Onunla danışmışıq. Bizim Aşıqlar Birliyində ayrıca studiya yaradırıq, hazırda iş gedir. Səhhəti imkan verdikcə, onun ifalarını ardıcıl yazmağa başlayacağıq. Gözümüzün qabağında Hüseyn Saraclı, Əkbər Cəfərov, İmran Həsənov, Kamandar Əfəndiyev, Əmrah Gülməmmədov, aşıq Şakir Hacıyev kimi sənətkarlar dünyasını dəyişiblər. Amma onların repertuarı yazıya alınmayıb. Bu mənada çox görülməli işlər var, çox buraxılmış səhvlər var, o səhvlərin yeri doldurulmalıdı. Bu məqsədlə də mən Aşıqlar Birliyinin 3-cü mərtəbəsində artıq Ozan Aşıq Muzeyi, aşıqlarımızın yaradıcılıqları ilə bağlı ifaçılıq studiyası yaratmaq istəyirəm və buna müəyyən mənada nail olmuşuq. Aşıqlar üçün yeni bir şərait yaradılıb, onlar gəlib dastanlarını danışıb, ifalarını yazdıra bilirlər. Siz təsəvvür edin ki, Rəssamlar İttifaqının, Yazıçılar Birliyinin, Bəstəkarlar İttifaqının çox zəngin arxivləri var. Ən müxtəlif tarixi dövrlərə aid onların arxivlərindən nə isə tapmaq olar. Amma Aşıqlar Birliyinin 1984-cü ildə yaradılmasına baxmayaraq, bu iş görülməyib. Ötən 32 ildə Aşıqlar Birliyinin arxivi yaradılmayıb. Mən bu yaxınlarda göstəriş vermişəm, arxiv yaratmağa başlamışıq. Tezliklə hər aşığın özünün arxivi olacaq.
Unutmamalıyıq ki, aşıq sənəti bir dövlətçilik atributu kimi diqqətdə olmalıdır. Çünki bizim milli-mənəvi sərvətlərimizin hamısı gözəldir, amma aşıq sənəti qədər dövlətçiliyə bağlı olan ikinci sənət yoxdur. Aşıq bütün ruhu ilə Azərbaycan milli kimliyinin, dövlətçiliyinin arxasındadır. Dədə Qorqud zamanında da belə olub, Şah İsmayıl zamanında da belə idi, bu gün də belədir. Baxın, Dədə Qorqud ensiklopediyası buraxıldı və onun “Ön söz”ünü ulu öndərimiz Heydər Əliyev yazdı. O, bu sənətə çox böyük qiymət verib. Bu gün də ulu öndər Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi humanitar strategiya onun siyasi kursunun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev tərəfindən yüksək səviyyədə davam etdirilir.
Mən saza meyil göstərən yeni sazpərvər uşaqlara, gənclərə üzümü tutub deyirəm ki, Azərbaycanın sazı, sözü sizlərdən asılıdır. Azərbaycan dövləti də sizin sinənizə götürdüyünüz o sazı himayə etmək gücündədir. Bu, gənclər üçün çətin deyil. Dövlətə, dövlətçiliyə, sənətə ürəkdən bağlı olmaq lazımdı, ürəkdən xidmət etmək lazımdı.
- Aşıqlar Birliyinə yeni üzvlər seçirsiniz. Bununla bağlı yeni komissiya yaratdınız, hazırda bu istiqamətdə işlər necə gedir?
-Düzdür, iki komissiya yaratmışıq. Biri Aşıqlar Birliyi üzvlərinin yenidən attestasiyası, biri də yeni istedadların Aşıqlar Birliyinə qəbulu məsələsi üçün. Hər iki komissiya iki ay işlədi və məlum oldu ki, istedadlı olan və diqqətdən kənarda qalan təqribən 50-dən çox aşıq var. Ondan əlavə, birliyin sıralarında müxtəlif illərdən gəlib yer almış, artıq sənətlə məşğul olmayan, belə desək təsadüfi adamlar vardı ki, bunlar da uzaqlaşdırıldı. Hazırda Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin yeni tərkibi var. Bu işlər tamamlanıb və birlik daxilində çox gözəl, yeni işgüzar əhvali-ruhiyyə yaratmışıq.
-Birliyin beynəlxalq əlaqələri necə qurulub?
-Hazırda beynəlxalq əlaqələrimiz çox güclüdür. Artıq İran, Türkiyə, Gürcüstan, Dağıstan aşıqları ilə sıx əlaqələr qurulub. Birliyə həm də Almaniya, Avstriya və Fransadan çoxlu qonaqlar gəlir və onların Azərbaycan sazına, aşıq sənətinə çox böyük maraqları var. Hətta birgə tədbirlərin keçirilməsi barədə müqavilələr də imzalamışıq.
-Ayrı-ayrı aşıqlarımız haqqında toplular çap olunacaqmı?
-Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə razılaşma əsasında iki kitabı çapa hazırlayırıq. Nəşrlərdən biri “Aşıq ədəbiyyatı antologiyası” olacaq. Bu topluda təqribən 50-yə qədər sənətkar - Qurbanidən Mikayıl Azaflıyadək bioqrafik məlumatlar, aşıqların şeirləri, şəkilləri təqdim olunacaq. İkinci kitab isə Azərbaycan aşıq ədəbiyyatı haqqında tədqiqat əsərlərinə həsr ediləcək. Yəni, bu kitabda Qurbani, Xəstə Qasım, Abbas Tufarqanlı, Sarı Aşıq, təqribən 25 sənətkar haqqında oçerklər yer alacaq. Çünki belə bir elmi-kütləvi nəşrə ehtiyac var. Bir də onu qeyd edim ki, Aşıq Ələsgərin külliyyatını hazırlayırıq. Həm kitab, həm də aşığın sözlərinə yazılmış mahnıların diski hazırlanır. Bu işlər yekunlaşmaq üzrədir, onu da digər iki kitab - antologiya və aşıq ədəbiyyatı tədqiqatı kitabları ilə birgə 2017-ci ilin nəşr planına daxil etmişik.
İşlərinizdə sizə uğurlar arzulayırıq.
azertag.az